Από τα ψηλά στα χαμηλά. Έτσι πέφτει το νερό της βροχής, έτσι συναντάει το έδαφος, καθώς στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές της Ελλάδας βρέχει δύο - τρεις φορές περισσότερο σε σχέση με τις πεδινές.
Πως μπορεί να αξιοποιηθεί?
Με τον όρο αξιοποίηση του βρόχινου νερού περιγράφουμε τους τρόπους και τις μεθόδους συλλογής, αποθήκευσης και επεξεργασίας του νερού της βροχής με σκοπό την κάλυψη επιμέρους αναγκών σε δευτερεύουσες χρήσεις, όπως σε καζανάκια, πλυντήρια, νεροχύτες, για το πότισμα κήπων, το πλύσιμο αυτοκινήτων, κ.α. Με τον τρόπο αυτό εξοικονομούνται σημαντικές ποσότητες πόσιμου νερού από το δίκτυο ύδρευσης με ανάλογα οικονομικά και οικολογικά οφέλη.
Ποιες είναι εφαρμογές του?
Το βρόχινο νερό μπορεί να αξιοποιηθεί για την κάλυψη αναγκών σε καθαρό νερό σε γραφεία, ξενοδοχεία, κάμπινγκ, χώρους εστίασης και αναψυχής (εστιατόρια/ταβέρνες/ καφετέριες), σε σχολεία, παιδικούς σταθμούς, εμπορικά κέντρα, και σε οποιοδήποτε χώρο συγκέντρωσης πλήθους ανθρώπων (π.χ. σταθμοί λεωφορείων, τρένων, αεροδρόμια, κτλ), όπου το βρόχινο νερό μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις τουαλέτες (καζανάκια, νεροχύτες), στο πότισμα κήπων, σε γενικούς καθαρισμούς, ακόμη και για πυρόσβεση-πυροπροστασία. Το βρόχινο νερό μπορεί, επίσης, να αξιοποιηθεί και για την κάλυψη αρδευτικών αναγκών σε θερμοκήπια.
Πόσο νερό μπορεί να εξοικονομηθεί;
Ανάλογα με τις καθημερινές χρήσεις νερού μπορούν να εξοικονομηθούν 30 έως 50% του πόσιμου νερού σε οικίες και μέχρι 80% σε επιχειρήσεις, γραφεία και άλλους εμπορικούς και μη χώρους συγκέντρωσης ανθρώπων.
Πόσα χρήματα μπορώ να γλιτώσω από τους λογαριασμούς του νερού;
Ανάλογα με τις ποσότητες κατανάλωσης νερού και τη σχετική τιμολόγηση μπορούν να εξοικονομηθούν χρήματα που αντιστοιχούν στο 30 έως και 50% του κόστους για νερό ύδρευσης σε οικίες (κυρίως σε μονοκατοικίες και πολύ λιγότερο σε πολυκατοικίες) και μέχρι το 80% του αντίστοιχου κόστους σε μη οικιακούς χρήστες νερού. Όμως δε πρέπει να ξεχαστούν και τα περιβαλλοντικά οφέλη από τη συλλογή του, τα οποία δεν μπορούν να εκτιμηθούν σε χρηματικές μονάδες.
Πόσο βρόχινο νερό μπορώ να συλλέξω;
Εξαρτάται ανάλογα με την επιφάνεια στην οποία καταλήγει η βροχή (επιφάνεια σκεπής, ταράτσας), το υλικό κατασκευής, την κλίση και την κατάσταση στην οποία βρίσκεται αυτή, και φυσικά τη μέση βροχόπτωση στην περιοχή.
Πού μπορώ να αξιοποιήσω το βρόχινο νερό;
Το βρόχινο νερό, επεξεργασμένο ή μη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για όλες τις χρήσεις εκτός από πόσιμο (κατανάλωση, μαγείρεμα). Ενδεικτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε καζανάκια, νεροχύτες, ντουζιέρες, για πότισμα κήπων/φυτών, για γενικούς καθαρισμούς, για το πλύσιμο αυτοκινήτων, κτλ.
Πού τοποθετείται συνήθως η δεξαμενή αποθήκευσης;
Η δεξαμενή μπορεί να θαφτεί στον κήπο, κάτω από χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων, στην αυλή, κάτω από πλακόστρωτα, αρκεί να αφήνεται ένας μικρός ελεύθερος χώρος για το κυκλικό καπάκι τους ώστε τα νερά που υπερχειλίζουν να διοχετεύονται για άλλες χρήσεις ή στο αποχετευτικό σύστημα. Οι περισσότερες υπόγειες δεξαμενές είναι κατασκευασμένες από ανθεκτικά υλικά που επιτρέπουν ακόμα και τη διέλευση αυτοκινήτων από πάνω τους.
Πόσο στοιχίζει η εγκατάσταση ενός συστήματος αξιοποίησης βρόχινου νερού;
Τα οικιακά συστήματα μπορούν να στοιχίσουν από 1000 έως και 5000€, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το κόστος εγκατάστασης και το Φ.Π.Α., ανάλογα με το μέγεθος της δεξαμενής αποθήκευσης. Τα συστήματα που προορίζονται για μη οικιακές χρήσεις μπορούν να στοιχίσουν περισσότερο λόγω των αυξημένων αναγκών σε νερό (με αποτέλεσμα την εγκατάσταση περισσότερων δεξαμενών), ωστόσο, ο αντίστοιχος χρόνος απόσβεσης της επένδυσης είναι αναλογικά μικρότερος λόγω των μεγαλύτερων επιφανειών αποστράγγισης του βρόχινου νερού και της ταχύτερης κατανάλωσής του.
Πόσο νερό μπορεί να εξοικονομηθεί;
Ανάλογα με τις καθημερινές χρήσεις νερού μπορούν να εξοικονομηθούν 30 έως 50% του πόσιμου νερού σε οικίες και μέχρι 80% σε επιχειρήσεις, γραφεία και άλλους εμπορικούς και μη χώρους συγκέντρωσης ανθρώπων.
Υπάρχουν προβλήματα?
Η αξιοποίηση του ορεινού βρόχινου νερού παρουσιάζει δύο προβλήματα: το ένα έχει να κάνει με τον χρόνο και το άλλο με τον χώρο. Οι συντριπτικά μεγαλύτερες ποσότητες βροχής πέφτουν φθινόπωρο και χειμώνα. Τα χιόνια, που τροφοδοτούν με υγρασία καλύτερα από τη βροχή πέφτουν τον χειμώνα. Τα ρέματα έχουν πολύ νερό το φθινόπωρο και τον χειμώνα, λιγότερο την άνοιξη και συνήθως καθόλου το καλοκαίρι. Όμως, η μεγαλύτερη ζήτηση σε νερό είναι το καλοκαίρι. Αρα, η προσφορά είναι ετεροχρονισμένη της ζήτησης. «Το μεγαλύτερο μέρος του όγκου του νερού καταλήγει αχρησιμοποίητο στη θάλασσα και δεν είναι διαθέσιμο το καλοκαίρι, όταν οι ανάγκες σε νερό των πεδινών περιοχών είναι τεράστιες. Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι το νερό πέφτει στα ορεινά, αλλά οι ανάγκες αξιοποίησής του βρίσκονται στα πεδινά, όπου είναι συγκεντρωμένες οι αγροτικές χρήσεις, οι πόλεις, η οικονομική δραστηριότητα. Άρα πρέπει να μεγιστοποιηθεί η ποσότητα που θα διαφυλάσσεται, ώστε να μην περνάει με ορμή για να πέσει στη θάλασσα... Αυτό το ορμητικό πέρασμα, που οφείλεται και στην υποβάθμιση των εδαφών των βουνών, παρασύρει όσο έδαφος έχει απομείνει και δημιουργεί εκτεταμένα και καταστροφικά πλημμυρικά φαινόμενα στις πεδινές περιοχές.
Τι μέτρα μπορούν να ληφθούν;
Από τα σπουδαιότερα είναι η κατασκευή φραγμάτων στην κοίτη ορεινών ρευμάτων, με σεβασμό στο περιβάλλον. Τα φράγματα τη βροχερή περίοδο επιτρέπουν τη ροή του νερού μόνο μετά την υπερχείλιση της «δεξαμενής» πίσω από αυτά. Στη συνέχεια, με το σταμάτημα των βροχών, ο ταμιευμένος όγκος νερού, μέσω ειδικού συστήματος βαθμιαίας αποστράγγισης ρέει προς τα πεδινά και μετακινούμενος από φράγμα σε φράγμα, διατηρεί τη ροή του ρέματος για μεγάλο χρονικό διάστημα την άνομβρη περίοδο. Τα φράγματα μειώνουν, επίσης, τις πλημμυρικές αιχμές. Παρόμοια συνεισφορά έχουν και τα μικρά ξυλοφράγματα κάθετα στην κοίτη ορεινών δασωμένων ρευμάτων. Συνεισφορά έχουν και έργα συλλογής του νερού της βροχής, λιμνοδεξαμενές και μικρότεροι ταμιευτήρες. Στα πολύ σημαντικά έργα εξοικονόμησης νερού περιλαμβάνεται επίσης η φύτευση βλάστησης κατά μήκος ενός ρέματος. Η παραρεμάτια βλάστηση δημιουργεί συνθήκες αποταμίευσης σημαντικού όγκου νερού στη ζώνη δίπλα στο ρέμα κατά τη βροχερή περίοδο. Προστατεύει, επίσης, τις όχθες από τη διάβρωση και αποτρέπει τα πλημμυρικά φαινόμενα.
Της Υψηάντης Όλγας Περιβαλλοντολόγος
